Τίτλος Δημοσίευσης

A study of immigration detention practices and the use of alternatives to immigration detention of children

Συγγραφέας

Αθανασία Π. Συκιώτου

Δημοσιευμένη έρευνα

Parliamentary Assembly of the Council of Europe Committee on Migration, Refugees and Displaced Persons, Council of Europe, 2017 [σσ.77]

Περίληψη

Η παρούσα έρευνα που εκπονήθηκε με την ιδιότητα της συγγραφέως ως εμπειρογνώμονος του Συμβουλίου της Ευρώπης για λογαριασμό της Επιτροπής Μετανάστευσης, Προσφύγων και Εκτοπισμένων Ατόμων της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου, βασίστηκε σε επιλογή ποιοτικών και ποσοτικών πληροφοριών σχετικά με τις πρακτικές κράτησης ανηλίκων μεταναστών στα κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης, ειδικά σε μη μέλη της ΕΕ. Πρόκειται στην ουσία για πρωτογενή έρευνα που πραγματοποιήθηκε από τη συγγραφέα στα Κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης (μη μέλη της ΕΕ) βασιζόμενη πέραν της βιβλιογραφίας και σε σχετικό ερωτηματολόγιο που απεστάλη στα Κράτη μέλη για τις ανάγκες της έρευνας, καθώς και σε συνεντεύξεις με αξιωματούχους διεθνών οργανισμών και μέλη εθνικών Κοινοβουλίων των Κρατών μελών.

Στην εισαγωγική ενότητα, η συγγραφέας, εξηγεί τους λόγους που οδηγούν στην επιλογή της κράτησης ανηλίκων από τα Κράτη μέλη, αλλά και την επίδραση που έχει στους ανηλίκους η κράτηση αυτή τόσο σε επίπεδο σωματικό, ψυχολογικό, πνευματικό, αλλά και στην πορεία της εκπαίδευσής τους.

Στη δεύτερη ενότητα η συγγραφέας αναλύει τα διεθνή πρότυπα και τους διεθνείς κανόνες και συστάσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης που απαγορεύουν την κράτηση ανηλίκων μεταναστών, καθώς και τη σχετική νομολογία του ΕΔΔΑ.

Στην τρίτη ενότητα, αναλύεται το εθνικό πλαίσιο των Κρατών μελών σχετικά με την κράτηση ανηλίκων μεταναστών. Συγκεκριμένα διακρίνονται τα κράτη σε αυτά που προβλέπουν την κράτηση και σε αυτά που την αποκλείουν. Για τα κράτη που προβλέπουν την κράτηση εξετάζεται το μέγιστο όριο αυτής και το όργανο που τη διατάσσει και παρουσιάζονται σχετικά στατιστικά δεδομένα. Στη συνέχεια εξετάζεται εάν προβλέπονται μέτρα για τη διασφάλιση της ενότητας της οικογένειας, εάν προβλέπεται δυνατότητα διορισμού επιτρόπου στους ασυνόδευτους και εν γένει συστήματα πρόνοιας για τους ανηλίκους κρατούμενους και εάν οι ανήλικοι έχουν δυνατότητα πρόσβασης σε εθνικά συστήματα υγείας, εκπαίδευσης και σε κοινωνικές υπηρεσίες. Κατόπιν, διακρίνονται τα κράτη σε αυτά που διαθέτουν σύστημα διακρίβωσης της ηλικίας των ασυνόδευτων ανηλίκων χωρίς έγγραφα και εάν εφαρμόζουν το τεκμήριο της ανηλικότητας σε περίπτωση αδυναμίας διαπίστωσης της ηλικίας. Εξετάζεται επίσης κατά πόσο τα κράτη διαθέτουν σύστημα αναγνώρισης των διαφορετικών κατηγοριών μεταναστών που εισέρχονται παράνομα, όπως π,χ. αιτούντες άσυλο, ή θύματα εμπορίας. Στη συνέχεια εξετάζονται οι συνθήκες κράτησης και το εάν υπάρχει δυνατότητα δικαστικής προσφυγής κατά της κράτησης, καθώς και σύστημα καταγραφής καταγγελιών για παραβιάσεις δικαιωμάτων τους και έλεγχος των συνθηκών κράτησης.

Στην τέταρτη ενότητα, η συγγραφέας εξετάζει ειδικές κατηγορίες ανηλίκων, όπως κορίτσια, βρέφη και ανήλικοι που πάσχουν από ψυχικές ασθένειες.

Στην πέμπτη ενότητα, η συγγραφέας προβαίνει σε συγκριτική ανάλυση των συνθηκών κράτησης των Κρατών μη-μελων της ΕΕ με τα Κράτη μέλη της ΕΕ.

Στην έκτη ενότητα, εξετάζονται και αναλύονται τα εναλλακτικά μέτρα της κράτησης ανηλίκων μεταναστών. Η συγγραφέας παρουσιάζει πρώτα τα διεθνή πρότυπα για τα εναλλακτικά μέτρα και στη συνέχεια τη χρήση των μέτρων αυτών διακρίνοντας ανάμεσα στα κράτη που εφαρμόζουν εναλλακτικά μέτρα και σε αυτά που δεν διαθέτουν ή δεν εφαρμόζουν τέτοια μέτρα.

Από τα πορίσματα της έρευνας, διαπιστώνεται ότι παρά τις σημαντικές νομοθετικές αλλαγές και τις προσπάθειες για να αλλάξει η πρακτική κράτησης των ανηλίκων μεταναστών, το φαινόμενο εξακολουθεί να παραμένει στην πλειονότητα των κρατών μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης. Ως αποτέλεσμα, οι ανήλικοι καταλήγουν πίσω από τα κάγκελα είτε σε φυλακές, είτε σε κρατητήρια της αστυνομίας ή σε κέντρα διαμονής, τα οποία όμως στην πλειονότητά τους δεν είναι κατάλληλα για τις ανάγκες τους, παραβιάζοντας θεμελιώδη δικαιώματά τους και τις διεθνείς επιταγές για μη κράτηση των ανηλίκων μεταναστών. Σημειώνεται δε, ότι η κράτηση των ανηλίκων μεταναστών παραμένει ένα ζήτημα που έχει ερευνηθεί, με ελλιπή στοιχεία στις περισσότερες χώρες. Κυρίως αυτό που προκύπτει είναι ότι στις περισσότερες χώρες δεν υπάρχουν εναλλακτικά μέτρα ούτε συστήματα διακρίβωσης των ειδικών κατηγοριών των ανηλίκων, με συνέπεια να μη διαπιστώνεται ποιοι από αυτούς είναι αιτούντες άσυλο ή θύματα εμπορίας. Οι περισσότερες διατάξεις για τα εναλλακτικά μέτρα είναι γενικές, ασαφείς και αφήνουν περιθώριο για αυθαίρετη εφαρμογή. Επίσης, προσφυγή στη δικαιοσύνη κατά της κράτησης δεν προβλέπεται παρά μόνο σε τέσσερα κράτη, ενώ νομική συνδρομή, ιατρική φροντίδα, συστήματα πρόνοιας και πρόσβαση στην εκπαίδευση είναι και αυτή ελάχιστη όσο οι ανήλικο παραμένουν κρατούμενοι. Οι συνθήκες κράτησης είναι άθλιες στις περισσότερες χώρες, ακόμη και σε χώρες διαθέτουν οργανωμένο σύστημα όπως στην Ελβετία.

Στο τέλος της μελέτης η συγγραφέας επικεντρώνεται σε 42 συστάσεις προς τα Κράτη μέλη για την κατάργηση του φαινομένου της κράτησης των ανηλίκων μεταναστών και ταξινομεί σε 7 πίνακες το φαινόμενο όπως παρουσιάζεται στα Κράτη μέλη.